Στους φίλους είναι γνωστό ότι εδώ και κάποια χρόνια, μετά την πώληση του Benchmark DAC 1, το σύστημά μου παίζει χωρίς desktop DAC με τη συνδρομή του μικρού Chord Mojo, ωστόσο τον τελευταίο καιρό έχουν περάσει η Lampucera του Δρ Παν, το Soekris - τούμπανο του Chris, διάφορες ενδιαφέρουσες DIY υλοποιήσεις φίλων κ.λπ. και ίσως και ένα - δυο άλλα DAC που δεν θυμάμαι τώρα. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι σιγά σιγά έχω αρχίσει και σχηματίζω μια εικόνα για το πώς παίζουν όλα αυτά τα σχετικά προσιτά DAC στο σύστημα μου, όπως και το πού ταιριάζει να κατευθυνθώ σε σχέση με τις μουσικές μου προτιμήσεις ―που στην συντριπτική πλειοψηφία τους εντοπίζονται μεταξύ Jazz και Κλασικής. Σε αυτό το πνεύμα, ήταν αναμενόμενο πως μετά τον Κώστα και τις
ήδη γνωστές ευεργετικές συνέπειες που είχε στο σύστημά του, το Denafrips Pontus II μετακόμισε και στο δικό μου σύστημα.
Ας σημειωθεί πως με αφορμή μια μικροεπισκευή που χρειάστηκα για τον
SPL Phonitor X βρέθηκα στην έκθεση της Athens Pro Audio οι οποίοι μου παραχώρησαν για demo τον προενισχυτή
SPL Director 2 (€2650) και τον τελικό
SPL Performer S800 (€3000). Ο Director 2 φοράει το DAC 768 module της εταιρείας, με χαμηλοπερατά φίλτρα υλοποιημένα με τους ιδιότυπους σχεδιασμένους op-amps της εταιρείας που λειτουργούν στα 120V (+/- 60V), αποδίδοντας μεγάλο δυναμικό εύρος, εξαιρετικά χαμηλό noise floor & παραμόρφωση, και μεγάλο headroom, ένα σχέδιο που αξιοποιούν και στο επαγγελματικό τους
Mercury Mastering DAC. Καθώς είχα ήδη εμπειρία από τον SPL Auditor, ο οποίος με οδήγησε στην αγορά του SPL Phonitor, είχα την περιέργεια να ακούσω τι μπορεί να έκανε ο Director και στο δικό μου σύστημα παρ' ότι δεν είναι τυπικά ένα standalone DAC. Με τα μηχανήματα αυτά εγκατεστημένα, χθες είχα την χαρά της επίσκεψης του Χρήστου και της συνακόλουθης ακρόασης του Pontus II σε ένα επιπλέον σύστημα πέραν του δικού του.
Το lineup είχε ως εξής: ως ηχεία τα ATC SCM20sl (8Ω) με το γνωστό μόνιτορ άκουσμα και τις εξαιρετικές μεσαίες, αλλά και με ένα ακουστό roll-off από τους 40Hz και κάτω, ως ενισχυτής ο ολοκληρωμένος της ATC SIA2-150 με 150W / κανάλι στα 8Ω εκ περιτροπής με το set προενισχυτή - τελικού της SPL με 180W / κανάλι στα 8Ω, ως transport το Odroid C2 / Archphile και το ιστορικό Krell MD-20 με μηχανισμό Philips CDM1 pro mkII και ως DAC το Pontus II και το εσωτερικό DAC 768 του Director 2. Η σύνδεση του Pontus (δυστυχώς) έγινε με single-ended RCA γιατί ο ATC SIA2-150 δεν διαθέτει balanced εισόδους. Το set της SPL το αφήσαμε στην άκρη μιας και μας ενδιέφερε να ακούσουμε το Pontus, αλλά και στις ιδιωτικές μου ακροάσεις δεν μπορούσα να συνδεθώ balanced μιας και δεν είχα τον απαραίτητο αριθμό XLR καλωδίων για να κάνω τη σύνδεση. Κρίμα, διότι
το σχέδιο του Pontus II είναι πραγματικό balanced με δύο ladders και επομένως δεν μπορέσαμε να το αξιοποιήσουμε στο έπακρο... Για όσους έχουν αναμνήσεις από το στοκ του Θέμη στα early '00s, καλώδια ρεύματος και για τα δύο DAC ήταν τα μπλέ της Black Rhodium ενώ για τον ολοκληρωμένο ενισχυτή, το κίτρινο της ίδιας εταιρείας.
- IMG_0716.JPG (967.54 KiB) Viewed 2518 times
Πολύ γρήγορα φάνηκε πως για όλες τις αρετές του DAC 768 (που είναι μια πολύ τίμια υλοποίηση με όλες τις αρετές του ΑΚΜ4490 και μερικά έξτρα καλά στοιχεία, ιδίως χαμηλά, λόγω της 120V technology) το Pontus II έπαιζε σε τελείως άλλη κατηγορία. Προφανώς το πρόγραμμα ήταν και το πλέον κατάλληλο για να αναδείξει τις αρετές μιας R-2R υλοποίησης, ωστόσο είναι πλέον σαφές, συγκρίνοντας ακόμα και με το Soekris - τούμπανο, ότι στην κατηγορία μέχρι 2Κ η Denafrips έχει μπει με πολλά γκάζια. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση ―σε αυτό συμφωνώ με τον Χρήστο― είναι πως το άκουσμα του Pontus II είναι πλήρες σε όλο το φάσμα και δεν ζητάει σημαντικές παραχωρήσεις από τον ακροατή του· για παράδειγμα πρακτικά σε όλα τα ΑΚΜ δέχεσαι ότι θα έχουν ωραίες και οργανικές μεσαίες με κάποιο στρογγύλεμα στα άκρα, στα Sabre δέχεσαι ότι θα έχουν δυναμική απόδοση αλλά κάπως επίπεδη σκηνή, κ.ο.κ.. Αυτό δεν ισχύει με το Pontus II: οι πολύ φυσικές μεσαίες συνδυάζονται με πολύ καλή περιγραφή σωστή τρισδιάστατη και μεγάλη εικόνα, πολύ καλή έκταση στα άκρα, κ.λπ., με λίγα λόγια, το DAC αν μη τι άλλο ακούγεται σωστά ισορροπημένο και χωρίς σημαντικές παραχωρήσεις, ίσως με κάποια περισσότερη έμφαση στο κοντραστ μεταξύ φόντου και οργάνων όταν βρίσκεται σε OS mode και παίζει με το sharp φίλτρο.
Φυσικά το Pontus είναι μόλις το 2ο φθηνότερο DAC που βγάζει η Denafrips, επομένως δεν έχει νόημα να το συγκρίνουμε με τις γνωστές ναυαρχίδες των 5-12Κ τύπου Rockna, dCS, MSB κ.α., αλλά μάλλον με ομοειδή R-2R DAC όπως της Holo Audio, ή περίτεχνες FPGA υλοποιήσεις όπως της PS Audio ή της Chord. Από την άλλη μεριά, κρίνοντας από αυτό που άκουσα και με την από μνήμης εμπειρία
του συγκριτικού των mid-fi DACs που κάναμε στον Αντρέα πριν από 2-3 χρόνια, βρίσκω πως το Pontus II δεν πρέπει να έχει σοβαρό ανταγωνισμό από τα γνωστά Δ/Σ DAC της κατηγορίας τιμής του και ίσως και απέναντι με αρκετά ακόμα ακριβότερα.
- IMG_0712.JPG (1.16 MiB) Viewed 2518 times
Χωρίς υπερβολή όμως, εκείνο που μου άφησε την ομορφότερη ανάμνηση της βραδιάς ήταν ο τρόπος που έπαιξε τα CD μου με transport το Krell MD20. Παρ' ότι είχα ξανακούσει τις αρετές του Krell και στο παρελθόν απέναντι σε μηχανήματα όπως το Meridian 801 του Χρήστου, η πληρότητα του Pontus II μας επέτρεψε να εξερευνήσουμε όλες τις αρετές του ιστορικού αυτού μηχανήματος σε επίπεδα που δεν είχαμε ξανακούσει μέχρι τώρα. Ομολογώ πως σε σύγκριση 1 προς 1 με τα ψηφιακά αρχεία τα τελευταία δείχνουν να έχουν όλα τα γνωστά πλεονεκτήματα της υψηλής ανάλυσης, ωστόσο το 44/16 του CD ήταν εξίσου απολαυστικό μέσα από το MD20 για τους δικούς του λόγους. Δίσκοι όπως τα κλασικά χαιφιντελάδικα XRCD της JVC (Bill Evans / Walz for Debby, Tsuyoshi Yamamoto Trio κ.λπ.) ή μεγάλα ορχηστρικά κλασικής όπως η 6η του Mahler από την Royal Concertgebouw Orchestra του Mariss Jansons, ή ακόμα και η ρομαντική indie μουσική των Feist (The Reminder) αναδείχτηκαν σε έκταση, μέγεθος σκηνής και σώμα (!) που αρμόζει σε ένα αξιόπιστο σύστημα υψηλής αναπαραγωγής.
Κλείνω επαναλαμβάνοντας μια φράση που είπα παραπάνω: το Pontus II δεν παύει να είναι το δεύτερο φθηνότερο DAC της Denafrips και σε αυτό το ποσό δεν μπορώ να σκεφτώ ποιο μοντέλο στην αγορά μπορεί να παίξει με την ίδια πληρότητα. Το μόνο που μένει ανοιχτό είναι το ζήτημα του πώς ακούγονται τα μεγαλύτερα αδέλφια του Venus II και Terminator II. Στα λεφτά του Venus II (€2600), έχω την εντύπωση πως δεν αποκλείεται να παίρνεις αρκετά παραπάνω από το Pontus, τόσο ώστε να δημιουργεί οριστικά την τέλεια αναστάτωση στην κατηγορία από 2 έως 5Κ, ιδίως αν λάβει κανείς υπ' όψη του ότι σε μια γκάμα από τα €450 έως τα €1500 η Denafrips πρασφέρει εξωτερικά ρολόγια που βάζουν μέσα στο παιχνίδι και την πολυπόθητη σύνδεση I2S. Κάτι ανάλογο ισχύει και στα λεφτά του Terminator (€3800 έως €5500 για το Plus) αν και εδώ φλερτάρουμε πλέον ―έστω οριακά― με την κατηγορία των εισαγωγικών Rockna και αρκετών μεταχειρισμένων γνωστών ναυαρχίδων του κοντινού παρελθόντος, ωστόσο και πάλι πιστεύω πως αν ακολουθεί την πεπατημένη του Pontus δύσκολα θα έχει απ' ευθείας ανταγωνισμό στην τιμή του. Γενικά μιλώντας, αν η άνοδος του κόστους απόκτησης στην γκάμα της Denafrips συμβαδίζει και με αντίστοιχα ηχητικά οφέλη τότε δυσκολεύομαι να καταλάβω ποιο μηχάνημα μπορεί να υπολογίζεται ως ευθέως ανταγωνιστικό για καθένα από τα παραπάνω μοντέλα στην τιμή καταλόγου τους.
- IMG_0711.JPG (990.21 KiB) Viewed 2518 times
Με έναν εξαιρετικό λόγο τιμής προς απόδοση και μια ηχητική υπογραφή που χαρακτηρίζεται από ισορροπία όσο και πληρότητα, δεν μπορώ παρά να παραδεχτώ την Denafrips για το Pontus II και να πω ένα μεγάλο μπράβο και στον Χρήστο που έβαλε τα λεφτά του για να μάθουμε επιτέλους από πρώτο χέρι πώς παίζουν αυτές οι πολυτραγουδισμένες, όσο και αξιοσημείωτες, υλοποιήσεις!